สิ่งที่ทำให้ปัญหาสิ่งแวดล้อมเป็นเรื่องที่เดินหน้าได้ลำบากคือการที่คนหรือประเทศร่ำรวยซึ่งเป็นสาเหตุของมลภาวะและวิกฤติภูมิอากาศกลับเป็นกลุ่มคนท้ายๆ ที่จะรู้สึกได้ถึงผลกระทบ ขณะที่ประชาชนกลุ่มแรกที่จะเผชิญหน้าวิกฤติคือเหล่าคนจนซึ่งใช้ทรัพยากรในชีวิตเพียงน้อยนิดแต่กลับต้องแบกรับต้นทุนดังกล่าว
หมู่บ้านลิตตัน (Lytton) ประเทศแคนาดาตั้งอยู่ริมแม่น้ำท่ามกลางขุนเขา ในเดือนมิถุนายนที่ผ่านมามีอุณหภูมิเฉลี่ยอยู่ที่ราว 16.4 องศาเซลเซียส แต่เมื่อวันที่ 28 มิถุนายนเหตุการณ์กลับพลิกผันโดยอุณหภูมิที่ชุมชนแห่งนี้พุ่งขึ้นเป็น 47.9 องศาเซลเซียส ทุบสถิติร้อนที่สุดเป็นประวัติการณ์ในประเทศแคนาดา แต่ลิตตันไม่ใช่เมืองเดียวที่เจอกับวิกฤติคลื่นความร้อน เพราะภัยพิบัติดังกล่าวกินพื้นที่ทางตะวันตกเฉียงเหนือของมหาสมุทรแปซิฟิกของสหรัฐอเมริกาและฝั่งตะวันตกของแคนาดา
ความเสื่อมโทรมลงของสิ่งแวดล้อมและผลพวงของปัญหาการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ (climate change) กำลังส่งผลกระทบต่อชีวิตของเราอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ แต่ผลกระทบด้านหนึ่งที่อาจจะยังมีการพูดถึงไม่มากนัก คือ ด้านสุขภาพจิตที่ภาวะป่วยทางใจใหม่ ๆ อย่างความเครียดจากสิ่งแวดล้อม (Environmental Distress) ความเครียดเชิงนิเวศ (Ecological Stress) ความเครียดจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ (Climate Change Distress) กำลังได้รับการศึกษาเพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ
ปัญหาหลักที่แทบทุกบริษัทไม่ว่าจะใหญ่หรือเล็กต้องเผชิญคือคำถามที่ว่าจะตั้ง ‘เป้าหมาย’ ลดการปล่อยแก๊สเรือนกระจกในระดับบริษัทอย่างไรให้สมเหตุสมผล วัดผลได้ และสอดคล้องกับเป้าหมายของโลก ในปีเดียวกับการถือกำเนิดของข้อตกลงปารีส ทีมนักวิทยาศาสตร์และผู้เชี่ยวชาญได้จับมือกันก่อตั้งโครงการริเริ่มเป้าหมายที่อิงหลักวิทยาศาสตร์ (Science Based Targets initiative) หรือ SBTi ที่มีเป้าหมายเพื่อให้คำปรึกษาแก่บริษัทที่ต้องการเป็นส่วนหนึ่งในการรับมือวิกฤติภูมิอากาศ
คณะกรรมการหลักทรัพย์และตลาดหลักทรัพย์สหรัฐอเมริกาได้ตั้งคณะทำงานพิเศษเพื่อประเมินด้านสังคม สิ่งแวดล้อม และธรรมาภิบาลของบริษัทมหาชนโดยมีเป้าหมายหนึ่งคือการเปิดเผยข้อมูลความเสี่ยงเกี่ยวกับวิกฤติภูมิอากาศภาคบังคับของเหล่าบริษัทยักษ์ใหญ่ อำนวยความสะดวกแก่ผู้ถือหุ้นที่ใส่ใจความยั่งยืน สหรัฐอเมริกาไม่ได้ผลักดันประเด็นนี้อย่างโดดเดี่ยว เพราะเหล่าผู้กำกับดูแลทั้งในสหราชอาณาจักร นิวซีแลนด์ สวิตเซอร์แลนด์ รวมถึงตลาดหลักทรัพย์ในฮ่องกง ลอนดอน เกาหลีใต้ และสหภาพยุโรป ต่างก็มีทีท่าว่าจะออกกฎบังคับให้เปิดเผยความเสี่ยงด้านวิกฤติภูมิอากาศเช่นกัน
‘ซินเจียง’ กลับมาเป็นประเด็นถกเถียงเผ็ดร้อนอีกครั้งบนเวทีโลก เมื่อเกิดกระแสการบอยคอตสินค้าจาก ‘ชาติตะวันตก’ ครั้งใหญ่ในประเทศจีน สร้างความระส่ำระสายต่อเหล่าแบรนด์แฟชันข้ามชาติไม่ว่าจะเป็น H&M, Nike, Uniqlo หรือ Adidas ซึ่งเคยมีการออกแถลงการณ์อย่างเป็นทางการแสดงท่าทีไม่เห็นด้วยต่อการใช้แรงงานบังคับในมณฑลซินเจียง ประเทศจีน นับเป็นความท้าทายด้านสิทธิมนุษยชนของบริษัทเหล่านี้
แม้ธุรกิจอาหารจะพยายามสร้างมาตรฐานโดยการแปะป้ายวันที่ว่า ‘เมื่อไหร่’ ที่สินค้าจะหมดอายุ นำไปสู่การทิ้งอาหารให้กลายเป็นขยะทั้งที่ยังรับประทานได้ ความจริงแล้วการตัดสินใจว่าอันไหนต้องพึ่งพาการรับรู้ของเราเองไม่ว่าจะเป็นรูป รส กลิ่น สี สัมผัส ส่วนวันที่บนฉลากนั้นควรเป็นเพียงแค่ปัจจัยรอง
‘แอนโทรโปซีน (Anthropocene)’ คือช่วงเวลาที่มนุษย์เป็นสิ่งมีชีวิตที่สร้างอิทธิพลต่อการเปลี่ยนแปลงของโลกอย่างมีนัยสำคัญ ทั้งทิ้งขยะจำนวนมหาศาลลงในมหาสมุทร หักร้างถางพงผืนป่าแล้วเปลี่ยนให้เป็นพื้นที่เกษตรกรรม ถมผืนดินด้วยปุ๋ยเคมี ปล่อยมลภาวะทางอากาศ เช่น แก๊สเรือนกระจกจนเกิดวิกฤติการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ
ผลิตภัณฑ์จากฃใช้ทรัพยากรมหาศาลในการผลิต อีกทั้งเหล่าปศุสัตว์ก็เป็นแหล่งปล่อยแก๊สเรือนกระจกซึ่งเป็นต้นเหตุของวิกฤติสภาพภูมิอากาศโดยคิดเป็นสัดส่วนราว 15 เปอร์เซ็นต์ของแก๊สเรือนกระจกจากกิจกรรมของมนุษย์ ปัจจุบันคนรักเนื้อมีทางเลือกเพิ่มขึ้น ทั้งการซื้อเนื้อสัตว์จากปศุสัตว์แบบรักษ์โลก เนื้อสัตว์ที่ไม่มีเนื้อสัตว์ซึ่งพัฒนาจนรสสัมผัสใกล้เคียงกับเนื้อสัตว์จริงๆ ไปจนถึงเนื้อสัตว์จากห้องแล็บที่กำลังจะวางขายเชิงพาณิชย์เร็วๆ นี้
แม้ว่าประเทศไทยจะยืดอกอย่างภูมิใจว่าเป็นประเทศที่มีบริษัทอยู่ในดัชนีความยั่งยืนดาวโจนส์ (Dow Jones Sustainability Indices) หรือ DJSI ซึ่งเป็นอันดับหนึ่งของอาเซียน บางคนตีความไปว่าบริษัทเหล่านั้นคือบริษัทที่บรรลุเป้าหมายด้าน ‘ความยั่งยืน’ แต่ความเข้าใจดังกล่าวนั้นผิดถนัด เพราะ DJSI เป็นวัด ‘โดยเปรียบเทียบ’ อีกทั้งยังโดนตั้งคำถามถึงความน่าเชื่อถือของข้อมูล เช่นเดียวกับกรณีอื้อฉาวหลายต่อหลายครั้งที่สะท้อนให้เห็นว่าบริษัทใน DJSI อาจไม่ได้ยั่งยืนอย่างที่หลายคนคิด
Chulamanee Boontamchoo 
กนกพร กลิ่นเกลา 
กรณิศ ตันอังสนากุล 
กอปรทิพย์ อัจฉริยโสภณ 
จักรพงศ์ คงกล่ำ 
จินต์ หวังตระกูลดี 
ชิดชนก วิมุกตานนท์ 
บูรกร ทิพยสกุลชัย 
ปัณณวิชญ์ เถระ 
ภรตา เสนพันธุ์ 
ภัทราพร ยาร์บะระ 
ภาคภูมิ โกเมศโสภา 
รพีพัฒน์ อิงคสิทธิ์ 
วรนภา ไกรคุ้ม 
ศศิวิมล คล่องอักขระ 
ศิวัช อ่วมประดิษฐ์ 
สฤณี อาชวานันทกุล 
สุลักขณา แสงทรัพย์สิน 
อายุวัต เจียรวัฒนกนก 
เดือนเพ็ญ ลิ้มศรีตระกูล 