คงไม่ผิดนักหากจะเรียกไฮโดรเจนว่าเชื้อเพลิงมหัศจรรย์ เพราะการเผาไหม้โดยตรงของเชื้อเพลิงไฮโดรเจนนั้นไม่ปล่อยมลภาวะ ยิ่งถ้าอยู่ในรูปแบบของเซลล์เชื้อเพลิง (Fuel Cell) ผลลัพธ์ของกระบวนการผลิตกระแสไฟฟ้าก็คือน้ำจืด เทคโนโลยีการผลิตไฮโดรเจนและเซลล์เชื้อเพลิงเกิดขึ้นมาหลายทศวรรษ โดยในอดีตไฮโดรเจนก็เคยได้รับการขนานนามว่าเป็น ‘พลังงานแห่งอนาคต’ แต่เมื่อไหร่ ‘อนาคต’ ที่ว่าจะมาถึงเสียที?
ทั่วโลกต่างเห็นเป้าหมายเดียวกันคือความพยายามจำกัดการเพิ่มขึ้นของอุณหภูมิโลกไม่ให้เกิน 1.5 องศาเซลเซียสเมื่อเทียบกับยุคก่อนปฏิวัติอุตสาหกรรม การบรรลุเป้าหมายนั้นคือการทำทุกวิถีทางเพื่อเปลี่ยนผ่านสู่เศรษฐกิจคาร์บอนต่ำ แต่การเปลี่ยนผ่านดังกล่าวต้องพึ่งพาอุตสาหกรรมสำคัญนั่นคือแร่หายาก (rare earth elements) ซึ่งกระบวนการทำเหมือนสร้างผลกระทบทั้งทางสังคมและสิ่งแวดล้อมมหาศาล จึงนับเป็นโจทย์สำคัญว่าจะทำให้อุตสาหกรรมดังกล่าวยั่งยืนได้อย่างไร
ปัญหาด้านเศรษฐกิจ สังคม การเมือง และสิ่งแวดล้อมอาจซ้อนทับจนนำไปสู่การแย่งชิงทรัพยากรระหว่างประเทศในอนาคตไม่ว่าจะเป็นอาหาร น้ำสะอาด เชื้อเพลิง และแร่หายาก ที่ความต้องการมีแนวโน้มเพิ่มสูงขึ้นอย่างต่อเนื่องตามจำนวนประชากรโลก แต่ในขณะเดียวกัน ทรัพยากรเหล่านั้นก็มีอยู่อย่างจำกัดและมีแนวโน้มผลิตได้น้อยลงเนื่องจากความขัดแย้งทางการเมืองและวิกฤติภูมิอากาศ ช่องว่างระหว่างอุปสงค์และอุปทานอาจนำไปสู่ ‘วิกฤติซ้อนวิกฤติ’ ที่ยากจะแก้ไข
เป้าหมายของการเรียกร้องสิทธิที่จะซ่อมนั้นก็แสนจะตรงไปตรงมา คือต้องการให้บริษัทผู้ผลิตมีอะไหล่และเครื่องมือพร้อมจำหน่ายอยู่เสมอ เช่นเดียวกับเปิดเผยข้อมูลที่จำเป็นในการซ่อมแซมแก่ผู้บริโภคและร้านซ่อมแซมอิสระเพื่อไม่ให้ผลิตภัณฑ์อิเล็กทรอนิกส์ต้องไปจบชีวิตในกองขยะก่อนวันเวลาอันควร
แม้ว่าประเทศไทยจะยืดอกอย่างภูมิใจว่าเป็นประเทศที่มีบริษัทอยู่ในดัชนีความยั่งยืนดาวโจนส์ (Dow Jones Sustainability Indices) หรือ DJSI ซึ่งเป็นอันดับหนึ่งของอาเซียน บางคนตีความไปว่าบริษัทเหล่านั้นคือบริษัทที่บรรลุเป้าหมายด้าน ‘ความยั่งยืน’ แต่ความเข้าใจดังกล่าวนั้นผิดถนัด เพราะ DJSI เป็นวัด ‘โดยเปรียบเทียบ’ อีกทั้งยังโดนตั้งคำถามถึงความน่าเชื่อถือของข้อมูล เช่นเดียวกับกรณีอื้อฉาวหลายต่อหลายครั้งที่สะท้อนให้เห็นว่าบริษัทใน DJSI อาจไม่ได้ยั่งยืนอย่างที่หลายคนคิด
เทคโนโลยียานอวกาศเริ่มต้นขึ้นในช่วงสงครามเย็น ที่เกิดความตึงเครียดทางการเมืองและการทหารระหว่างสหรัฐฯอเมริกากับสหภาพโซเวียต ระหว่างปี ค.ศ. 1947 ถึง 1991 ซึ่งนอกจากการแข่งกันสร้างระเบิดนิวเคลียร์แล้ว สงครามแห่งเทคโนโลยีในอวกาศอย่างดาวเทียมโคจรรอบโลกที่เกินกว่าจินตนาการของมนุษย์ธรรมดาหลายๆ คน ก็ปรากฎขึ้น
ปัญหาสิ่งแวดล้อมที่โลกกำลังเผชิญนับวันจะทวีความรุนแรงมากยิ่งขึ้น เริ่มตั้งแต่การสูญเสียความหลากหลายทางชีวภาพ ปัญหาจากสารไนโตรเจน รวมไปถึงความเปลี่ยนแปลงทางภูมิอากาศหรือสภาวะโลกร้อน (เวิร์คพอยท์ทูเดย์, 2562) ด้วยเหตุนี้หลายภาคส่วนทั่วโลกไม่ว่าจะเป็นรัฐบาล ประชาสังคม องค์กรไม่แสวงหากำไร และภาคธุรกิจจึงต่างพยายามผลักดันนโยบายและดำเนินการแก้ปัญหาที่เกิดขึ้น แม้แต่ธุรกิจฟุตบอลก็ขอเป็นอีกหนึ่งธุรกิจที่มีบทบาทสำคัญในการแก้ปัญหาและกระตุ้นให้ผู้คนทั่วโลกหันมาสนใจเรื่องสิ่งแวดล้อม
เมื่อเศรษฐกิจแนวตรงในปัจจุบันก่อให้เกิดวิกฤติทางสิ่งแวดล้อมมากมาย ระบบเศรษฐกิจแบบใหม่ที่เรียกว่า “เศรษฐกิจหมุนเวียน” อาจเป็นกุญแจแก้ไขปัญหาเหล่านั้น แล้วหัวใจสำคัญของระบบนี้อยู่ตรงไหน ภาคธุรกิจในยุโรปทำอะไรไปแล้วบ้าง ไทยจะใช้ระบบนั้นได้หรือไม่ หาคำตอบได้ในบทความนี้
Chulamanee Boontamchoo 
Rocket Media Lab 
กนกพร กลิ่นเกลา 
กรณิศ ตันอังสนากุล 
กอปรทิพย์ อัจฉริยโสภณ 
จักรพงศ์ คงกล่ำ 
จินต์ หวังตระกูลดี 
ชิดชนก วิมุกตานนท์ 
บูรกร ทิพยสกุลชัย 
ปัณณวิชญ์ เถระ 
ภรตา เสนพันธุ์ 
ภัทราพร ยาร์บะระ 
ภาคภูมิ โกเมศโสภา 
รพีพัฒน์ อิงคสิทธิ์ 
วรนภา ไกรคุ้ม 
ศศิวิมล คล่องอักขระ 
ศิวัช อ่วมประดิษฐ์ 
สฤณี อาชวานันทกุล 
สุลักขณา แสงทรัพย์สิน 
อายุวัต เจียรวัฒนกนก 
เดือนเพ็ญ ลิ้มศรีตระกูล